Güzelhisar Kazası Temettü’atı Bölüm 3

1844–1845 YILI SARUHAN SANCAĞI GÜZELHİSAR KAZASI TEMETTÜ’ATI (3. BÖLÜM)

ALİAĞA HABER/ ALFATİVİ/ YENİVİZYON GAZETESİ/Güzelhisar’a gelen en ilginç kişi Abdurrahman Ağa ve oğludur. Torunları; dedelerinin Bitlis’ten Güzelhisar’a jandarma onbaşısı veya çavuşu göreviyle geldiğini söylerler. Kasabanın en zenginidir. 1500 dönümden fazla toprağı vardır. Bu toprakları milli piyango ile aldı desek, o tarihlerde böyle bir talih oyunu yoktu. Aşağıdaki çizelgede ailenin toprak ürünleri, beslediği hayvanlar, yetiştirdiği ürünler, temetü’atı ve ödediği aşar vergisi açık olarak yazılmıştır. Kasabanın en varlıklı kişisidir. Çevreden gelen Rum çobanlar ortak olarak hayvanlarını otlatmaktadır. Hanesinde çok sayıda hizmetkâr vardır. Diğer bilgileri çizelgeden takip edelim.

Yukarıdaki çizelgede görülen Kadir oğlu Şerif Ali’nin 5 dönüm sürülmeyen arazisi, bir dönüm de üzüm bağı vardır. En az toprağa sahip kişidir. Hiç toprağı olmayıp, icarla veya ortakçılıkla toprak işleyen kişiler de vardır. Aşar olarak bakacak olursak; en az aşar ödeyen, hane 13 ve sıra 15’te kayıtlı Çizmeci Kadir oğlu Hüseyin bin Ahmet’tir. Kendisi ırgat olup, bir önceki yıl ırgatlık geliri olarak 100 kuruş vergi vermiş, bu yıl yani 1844 yılında Kukuriz üzerinden 6 kuruş aşar ödemiştir. Yine 39 sıra no ile kayıtlı Şaban oğlu Şerif Mustafa sadece 2 kuruş aşar ödemiştir. Yine ırgat olan 48 sıra no ile kayıtlı Kahveci Hasan oğlu Mehmet geçen yıl ırgatlıktan 50 kuruş vergi ödeyerek, 1843 yılı vergi verme sıralamasında en son sırada görülmektedir.   

Yüksek vergi ödemede birinci sırada Abdurrahman Ağa oğlu Mehmet görülür. 1843 yılına ait 700 kuruş vergi ödemiş, 1844 yılı ödeyeceği aşar vergisi 1100 kuruştur. 1845 yılı tahmini senelik geliri ise; 10240 kuruştur.    

Nefs-i Güzelhisar-ı Menemen Kazasında 50. sırada kayıtlı Niğdeli oğlu Hasan bin Ahmet’in 1843 yılında ödediği vergi; 500 kuruş, 1844 yılı aşar vergisi 589 kuruş olup, 1845 yılı tahmini geliri; 5105 kuruş olup, vergi ve gelir sıralamasında Abdurrahman Ağa oğlu Mehmet’ten sonra kasabanın ikinci varlıklı kişisi olarak defterde yer almıştır.

Güzelhisar-ı Menemen kaza merkezinde vergi verenlerin çizelgesinde kaç hanenin dışarıdan gelip tarım yaptığını gösterilmektedir. Bunlardan 101(yüz bir) sıra ile gösterilenler Nefs-i Güzelhisar’da ikamet etmektedir. Gerçekte yetmiş hane vardır. Diğer 31 hane baba evinde oturan, kardeş, evlat, damat yetim veya hizmetkârdır.  271 Hane Güzelhisar’da ziraatla uğraşsa da hayvan beslemezler. Çünkü kış mevsimi sakin oldukları, listede gösterilen yerlere göç ederlerdi.

Güzelhisar’da en önemli gelir kaynağı ziraat işidir. Ortak yaşamın getirdiği esnaflar vardır. Devlet görevlileri de kaza içersinde yer almaktadır. Güzelhisar’da toprak durumu, üretimi yapılan ürünler, beslenen hayvanlar, ödenen vergiler, bütün olarak çizelgelerde gösterilecektir.1844 yılında vergi veren kişiler hangi mesleklere sahip oldukları bir tablo içersinde belirtilmiştir.