Antik Çağın Muhteşem Denizcileri Phokaialılar

ANTİK ÇAĞIN MUHTEŞEM DENİZCİLERİ PHOKAİALILAR

Deniz gücü konusunda gelmiş geçmiş en nüfuslu teorisyenlerden biri olan Alfred Thayer Mahan, Amerikan iç savaşına katılmış ünlü bir amiral ve kaptandır. A.B.D. inde 1880’li yıllar da açılmış olan Naval War College’de  denizcilik tarihi üzerine dersler vermeye başlamıştır. Derslerinde ilk çağlardan itibaren deniz gücünün devletlerin askeri yapısına etkisini esas almış ve bu gücün, toplumların, siyasal, sosyal, ekonomik yapısını nasıl etkilediğini anlatmıştır. A.T. Mahan, tarihteki deniz savaşlarında, gemilerin teknik kapasitesi ve niteliklerinin yanı sıra savaş stratejisi ve taktikleri bakımından da değerlendirilmiştir. A.B.D. Bahriyesinde verdiği derslerde, dünya denizcilik tarihindeki belgeli ilk deniz savaşı olan Alalia deniz savaşı ve Phokaia (Foça)’lıların deniz gücünü etkin bir şekilde değerlendirmiştir.

Tarihte ilk deniz savaşına Mısır tapınak resimlerinde rastlanırsa da, yazılı deniz savaşı niteliği yoktur. Bu resimlerde Deniz Kavimleri olarak adlandırılan istilacı kavimler, M.Ö. 1190 civarında, Bronz Çağı sonlarında, Hitit Krallığını sona erdirmişler, Girit, Kıbrıs adalarını istila etmişler, Miken saraylarını yağmalamışlar, Suriye sahillerini kara ve deniz yolu ile takip edip Mısır’a ulaşarak III. Ramses ve ordusu ile karşı karşıya gelmişlerdir. Firavun onlara karşı gemilerini baştan sona silahlı cesur savaşçıları ile donatmış, çok kanlı savaşlar sonunda deniz kavimleri yenilmiş ve geri püskürtülmüştür. Medinet Habu’da III. Ramses’in tapınağındaki kabartma resimlerde bu savaş tasvir edilmiştir. Bu savaş incelendiğinde, savaş gemilerinin özellikleri ve sayıları hakkında bilgi yok gibidir, düşmanın kimliği belirsizdir, bu durum kabaca bir çatışmadan öteye gitmez. Kartacalıların Massalia (Marsilya)’lılar ile M.Ö: 600’de yaptığı şüpheli bir savaştan da tarihte bahsedilmektedir

Tarihte belgelenen ilk deniz savaşı M.Ö. 535’te Kartacalılar ve Etrüksler (Romalılar)’ın güç birliği oluşturarak Korsika’daki Alalia’da, Phokaia (Foça) kolonisi ve anakent Phokaia’dan göç eden Phokaia’lıların deniz gücü, Sardunya denizinde karşı karşıya gelmeleridir. Bu savaşın sebebi ise; Phokaia’lılar Perslerin Phokaia’yı istila ettikleri M.Ö. 546 yılından, 20 yıl önce, Med ve Perslerin güçlenip yayılmalarından çekinerek bir Oraklin’e başvurmuşlar ve Oraklin’in buyrultusu üzerine, pers istilası durumunda, yerleşmek üzere Kyrnos’ta (Korsika adası) Alalia adında bir kent kurmuşlardır. Nitekim, Pers orduları Harpagos komutasında Phokaia’ya geldiğinde, bu orantısız güç karşısında şehirlerini savunamayacaklarını anlayınca, M.Ö. 566 yılında kolonize ettikleri Korsika adasındaki Alalia kentine gitmek için tüm elli kürekli kadırgalarına (PENTEKONTERLER) insanlarını, varlarını, yoklarını yükleyerek yalnız bronz ve taş parçalarla yazıtları ve tabloları bıraktıktan sonra Kyrnos’a (Korsika adası) doğru yelken açtılar. Korsika’ya vardıkları zaman beş yıl, oraya ilk olarak yerleşmiş olan kolonlarla ortak yaşadılar, tapınaklar kurdular. Bir süre sonra yaşamlarını sürdürebilmek için bütün çevrede çapul ve korsanlık yaptılar. Bundan en fazla zarar gören Etrürks’ler ve Kartacalı’lar aralarında anlaşarak güç birliği oluşturdular. Phokaia’lılara her biri altmış gemi ile sefer açtılar. Diğer tarafta olan Phokaia’lılarda altmış gemi donattılar ve Sardunya denizinde düşmana karşı yürüdüler. Bu savaş tarihteki yazılı ilk deniz savaşıdır. Savaşı Phokaia’lılar kazanmışsa da, bu yeneninde yenildiği bir çeşit KADMOS yengisidir. Zira, gemilerinin kırk tanesi batmış, kalan yirmi tanesinin de mahmuzları kırılmış, işe yarar hali kalmamıştır. Savaş esnasında batan Phokaia gemilerinin tayfaları Kartacalı’lar ve Etrürks’ler arasında kura ile bölüşülmüştü; (Etrürks’ler arasında bulunan) Agylla’lılar en büyük bölümü aldılar, kendi yurtlarına götürdüler ve orada taşa tutarak öldürdüler. O günden beri Agylla’da taşa tutularak öldürülmüş olan Phokaia’lıların yattıkları yerden insan yada küçük büyük herhangi bir hayvan geçse çarpılır, sakat kalır. Agylla’lılar Delphoi orakline başvurup, ne yapsak da suçumuz bağışlansa diye sormuşlar. Pythia onlara, kurban ettikleri Phokaia’lılar adına büyük güreşler, binicilik yarışmaları düzenlemelerini ve arkasından kurbanlar kesmelerini öğütlemiştir.

Alalia deniz savaşından sonra Phokaia’lılar Poestum’lu birisinden öğrenmişlerdir ki Pythia (Başkahin) Kyrnos derken, onlara kutlanacak bir kahraman adı vermek istemişti, yoksa bir ada alıp koloni haline getirin demek istememişti. Alalia’yı bunu öğrendikten sonra, kadınlarını ve çocuklarını almış, eşyalarından gemiye yüklenebilecek ne varsa hepsini yüklemişler, sonra Korsika’yı bırakarak İtalyan ana karasındaki Rhegium’a gitmişlerdir. Oradan Oinotria’ya geçerek bugünkü Elea kentini kurmuşlardır.